فاطمه بياتي

رايانش ابري يا (cloud computing) مدلي براي داشتن
دسترسي آسان و بنا به درخواست شبكه به منابع اينترنت ( مانند:  شبكه ها، فضاي ذخيره
سازي ، سرورها ) كه بتوانند با حداقل كار يا بدون نياز به دخالت  serverبه سرعت فراهم شود. به عبارت ديگر منظور از
رايانش ابري استفاده از منابع محاسباتي (سخت افزار و نرم افزار) است كه مجموعه اي
از سرورها از طريق يك شبكه مي باشد

 در اين روش، بجاي اينكه
كاربر نرم افزارهاي كاربردي مورد نياز خود را بر روي كامپيوتر شخصي نصب كند، از
طريق هر كامپيوتر متصل به شبكه خدمات مورد نياز خود را بصورت وب سرويس دريافت مي
كند. نرم افزارهاي كاربردي بر روي سرورهاي پر سرعت شبكه نصب مي شوند و كاربر مي
تواند به تمامي اين نرم افزارها از طريق شبكه دسترسي پيدا كند.

فرض كنيد از امكانات يك و يا چند كامپيوتر قدرتمند استفاده
كنيد ، بدون اينكه آنها را با صرف هزينه هنگفتي بخريد و در محل كار مستقر سازيد
بلكه فقط به اندازه امكاناتي كه استفاده ميكنيد هزينه (اجاره) بپردازيد .

 ايده
و مفهوم اصلي رايانش ابري همين است كه در دو مقوله سخت افزار و نرم افزاري معنا
پيدا ميكند. اينكه از نرم افزار و يا سخت افزاري استفاده كنيم كه آنرا نخريده ايم
بلكه اجاره كرده ايم و مطابق با منابع و امكاناتي كه استفاده مي كنيم هزينه
بپردازيم.

اين كاربرد مي تواند مثلا استفاده از Google Drive باشد كه جهت ذخيره و يا
بازيابي فايل ها مي توانيم از آن استفاده كنيم و يا نرم افزار هاي فرم ساز كه جهت
جمع آوري و ذخيره اطلاعات از آنها استفاده مي شود مثلا در نظر سنجي ها ، پرسشنامه
ها ، سيستم هاي اطلاعات مديريت و غيره .

مسئله رايانش ابري هنگامي اهميت حياتي پيدا ميكند كه ما
چندين كاربر با پراكندگي جغرافيايي داشته باشيم يعني اين كاربران تنها از طريق
اينترنت بتوانند با هم تماس داشته باشند و نه شبكه داخلي شركت و يا سازمان ما ، و
بخواهيم اطلاعات كاربران را همگام سازي (synchronized) كنيم .

 دردسرها تازه شروع ميشوند! ما مي خواهيم مثلا
گزارش فروش محصول و گزارش صادرات و واردات محصولات شركت را از مبادي صادراتي
گوناگون با هم تجميع كنيم و گزارشي كامل و تجميعي ارائه كنيم .

حالا بايد يك تيم از كارمندان آشنا به فرآيند هاي كسب و كار
و همچنين مسلط به اكسل داشته باشيم كه اين گزارش ها را تجميع كنند و در نهايت
گزارشي مديريتي ، دقيق و با حداقل اشكال تهيه نمايند. كه اين خود مستلزم صرف زمان
و يقينا هزينه هنگفتي در طول زمان است . يعني از يك تكنولوژي روز به سبك هزاران
سال پيش استفاده كرديم و فقط ابزار تغيير كرده .

راه حل ديگر استفاده از سرويسي است كه :

• 
  كار يك نرم افزار جمع
  آوري اطلاعات را انجام دهد و كارمندان ما بتوانند اطلاعات را در آن وارد نمايند
• 
  از بستر اينترنت ولو
  با سرعت پايين بروي يك گوشي موبايل و يا يك تبلت و يا لپتاپ قابليت عملكرد صحيح
  داشته باشد .
• 
  هزينه خريد نرم افزار
  و سرور و پهناي باند و همچنين استخدام تيم پشتيباني را نداشته باشد .
• 
  اطلاعات در همه جا با
  در نظر گرفتن مسائل امنيتي و حقوق دسترسي افراد در دسترس باشد .
• 
  از همه مهمتر ، در اين
  سناريو ، كه اطلاعات مجتمع باشند .

اينجاست كه رايانش ابري مي تواند نقش حياتي را ايفا نمايد .

يعني از سرويسي استفاده كنيم كه همه اين مقدورات را داشته
باشد و خيلي هم گرانقيمت نباشد و در واقع ما آنرا با توجه به نياز خود اجاره كنيم
و نه اينكه بخريم .

انواع
سرويس هاي رايانش ابري

Public (عمومي): در اين
نوع، قابليت اطمينان، دسترس پذيري و امنيت محدود مي شود نظير اينترنت. در واقع قراردادي
وجود دارد كه بيان كننده اين امر است كه تمامي موارد ( نظير پاك شدن داده و Hacking و ... ) برعهده
خود فرد است و بسياري از سرويس هاي اين نوع، رايگان يا داراي هزينه بسيار كمي
هستند كه مي توان به عنوان نمونه سرويس هاي شركت هاي IBM، Google و آمازون را نام برد.

Private
(خصوصي): در عمل يك سازمان يك ابر خصوصي براي خود ايجاد مي نمايد و مديريت
آن به طور كامل بر عهده خود سازمان است و زماني داراي معنا است كه سازمان داراي IT قابل اندازه
گيري است كه به عنوان نمونه مي توان سرويس دهنده اي مانند Sisco را نام برد.

Hybrid
(تركيبي): در سازماني كه ابر خصوصي وجود دارد مي تواند بسته به نياز از
منابع عمومي هم استفاده نمايد، در واقع تركيبي از دو مورد فوق؛ كه به طور عمده مشتريان
اين نوع،سازمان ها هستند. اين مورد زماني پيش مي آيد كه Cloud Burst
پيش مي آيد يعني منابع آنقدر محدود شده و امكان توسعه وجود ندارد و با يك ايجاد
اتصال بين ابر خصوصي سازمان و ابر عمومي از منابع عمومي استفاده مي شود و برنامه
هاي كاربردي كه حساسيت بيشتري دارند روي ابر خصوصي قرار مي گيرند و مابقي روي ابر
عمومي قرار داده مي شود كه منجر به تعديل هزينه مي گردد.

مزاياي
رايانش ابري

كاهش هزينه : دلايل
بسيار زيادي براي اين مزيت وجود دارد كه از مهمترين آن مي توان به پرداخت صورتحساب
بر مبناي ميزان استفاده از سرويس اشاره نمود؛ به علاوه نيازي به خريداري زيرساخت
ها تيست در نتيجه هزينه نگهداري و تعميرات كاهش مي يابد. 

افزايش فضاي ذخيره سازي : امروزه
با زيرساخت عظيمي كه توسط ارائه دهندگان ابر ارائه مي گردد،  ذخيره
سازي و نگهداري حجم زيادي از داده واقعيتي انكارناپذير  است.

 انعطاف پذيري : اين يك
ويژگي بسيار مهم است. با توجه به تغييرات شرايط كسب و كار، سرعت براي ارائه سرويس در
سازمان ها بسيار حياتي است و از طرفي به سازمان ها اين اجازه را مي دهد كه تنها بر
كسب و كار خود تمركز نمايند. 

بنا به نظر كارشناسان عملكرد رايانش ابري را مي توان به هفت
گروه اساسي تفكيك كرد كه عبارتند از :

1. 1.     SaaS : Software as a Service

نرم افزار بعنوان يك سرويس 

اين نوع رايانش ابري ، خدمتي
را ارائه مي نمايد كه در آن كاربران مي توانند از يك نرم افزار از طريق مرورگر خود
و از بستر اينترنت استفاده نمايند . از ديدگاه كاربران سرمايه گزاري جهت خريد نرم
افزار و سخت افزار و پشتيباني آن معنايي ندارد. انها تنها از امكانات نرم افزار
استفاده مينمايند و مطابق منابع مصرف كرده هزينه مي پردازند .

يكي از بهترين مثال ها در اين
گروه Salesforce.com مي باشد كه يك سرويس خوب در
زمينه CRM (سيستم هاي ارتباط با مشتريان) ارائه ميكند .

1. 2.     IaaS : Infrastructure as a Service

زير ساخت بعنوان يك سرويس 

ايجاد فضا جهت ذخيره فايل هاي
كاربران . البته اين ايده خيلي جديد نيست وليكن اين نوع ارائه سرويس درواقع حيات
تازه ايي به Amazon و Sun و IBM و تمام
شركت هايي كه فضايي را فراهم آوردند كه كاربران در صورت نياز از آن جهت ذخيره و
بازيابي اطلاعات استفاده كنند ، بخشيد .

همچنين شركتهايي كه خدمات
مجازي سازي را انجام داده و سرورهاي مجازي را ارائه مي دهند جزو اين دسته به حساب
مي آيند .

1. 3.     Web Services in the cloud

ارائه وب سرويس 

با ارتباطي تنگاتنگ با ارائه فرم افزار بصورت سرويس (SaaS)

وب سرويس ها رابط كاربري جهت توسعه( API ) را ارائه
ميدهند تا توسعه گران و برنامه نويسان را قادر سازند از امكانات سرويس آن شركت
استفاده نمايند و نرم افزار هاي خود را بر مبناي امكانات آن سرويس ها توسعه دهند
مثلا API گوگل براي
استفاده از Google Maps . كه سرعت كار برنامه نويسان و
توسعه گران را بطور چشمگيري افزايش ميدهند.

1. 4.     PaaS : Platform as a Service

ارائه سكوي كاري بعنوان يك سرويس 

اين نوع از رايانش ابري محيط
توسعه نرم افزار را براي برنامه نويسان ، بعنوان يك سرويس ، فراهم مي سازد . شما
نرم افزاري را مي نويسيد كه مبناي زير ساخت ارائه دهنده سرويس كار ميكند و از بستر
اينترنت و توسط سرور هاي او نيز براي كاربران شما در دسترس خواهد بود .

از جمله چنين خدماتي مي توان : Google App Engine و Force.com و Coghead را نام برد .

1. 5.     MSP : Managed Service Providers

ارائه دهندگان خدمات نظارتي 

يكي از قديمي ترين شيوه هاي
رايانش ابري مي باشد. يك سرويس نظارتي در واقع يك برنامه است كه خدماتي را نه به
كاربران بلكه به نرم افزار هاي ديگر ارائه ميكند . مثلا سرويس هاي اسكن و ويروس
كشي براي ايميل . و سرويس هاي مونيتورينگ و سرويس هاي نظارتي امنيتي كه از شركت
هاي نظير SecureWorks , IBM و Verizon ارائه
ميشوند.

1. 6.     Service Commerce Platforms

سكو هاي خدمات بازرگاني 

تركيبي از Saas و MSP هستند .
اين سرويس ها مراكز خدماتي را فراهم مي سازند كه كاربران با انها تعامل دارند و
عموما در محيط هاي تجاري كاربرد دارند . همانند سيستم هاي محاسبه هزينه ايي كه به
كاربر اجازه ميدهند پارامتر هاي محاسبه را مشخص نمايد و آنگاه با انجام يك خريد .
هزينه حمل و نقل و ساير هزينه ها محاسبه شده و قيمت تمام شده كالا ارائه ميگردد .

يكي از نمونه هاي بارز اين
نوع ، Rearden Commerce and Ariba مي باشند.

1. 7.     Internet integration

يكپارچه سازي اينترنتي 

يكپارچه سازي سرويس هاي مبتني
بر رايانش ابري در روزهاي آغازين خود بسر مي برد . كمپاني OpSource كه دغدغه اصلي آن خدمت رساني به ارائه كنندگان SaaS مي باشد به
تازگي OpSource Services Bus را معرفي
كرده است . كه فناوري يكپارچه سازي درون ابر را به خدمت گرفته و با حداقل تنظيمات
مي تواند شروع به كار كند كه نام آن Boomi مي باشد .

 
 


نمونه هاي رايج رايانش ابري 

مرز ميان رايانش ابري و رايانش محلي (بروي كامپيوتر هاي
شخصي) گاهي اوقات باريكتر از تار مويي است. زيرا امروزه رايانش ابري در واقع در
همه فرآيندهاي رايانه ايي دخيل است حتي اگر ما آنرا بطور مستقيم ندانيم . مثلا شما
مي توانيد براحتي از نرم افزار آفيس 365 كه يكي از نسخه هاي آفيس 2013 است استفاده نماييد كه از نوعي رايانش ابري جهت ذخيره
اطلاعات استفاده مي نماييد (Microsoft Skydrive) .

همچنيم مايكروسافت تعدادي نرم افزار تحت وب همانند Word , Power Point , Excel و OneNote را پيشنهاد
ميدهد كه مي توان از آنها استفاده نمود بدون اينكه چيزي در رايانه شما نصب گردد .

از جمله مشهور ترين نمونه هاي رايانش ابري عبارتند از :

• ·       
  Google Drive

كه در واقع يك سرويس رايانش
ابري به معناي واقعيست . شما اطلاعات خود را در محيتي امن ذخيره ميكنيد كه از روي
كامپيوتر شخصي ، گوشي موبايل و تبلت براحتي قابل دسترسي مي باشند . در واقع بيشتر
سرويس هاي گوگل مصاديق رايانش ابري مي باشند همانند : Gmail, Google Calendar, Google Reader Google Voice

• ·       
  Apple iCloud

 
 


كاربر اصلي اين سرويس اپل
ذخيره فايل ها و اطلاعات ، تماس ها ، تقويم و همگام سازي ايميل ها مي باشد و تمامي
اطلاعات و فايل هاي شما در سيستم هاي عامل اپل شامل Mac OS و iOS و همچنين
ويندوز قابل دستيابي و بروز رساني مي باشند .

• ·       
  Amazon Cloud
  Drive

فضايي براي ذخيره فايل هاي
موسيقي مخصوصا mp3 هايي كه از
سايت امازون خريده ايد.

سرويس هايي همانند Dropbox , SugarSync نيز مبتني
بر رايانش ابري مي باشند چرا كه فايل هاي شما را بصورت همگام شده (Synchronized) نگهداري ميكنند يعني اگر فايلي را به زير مجموعه فايل هاي
خود اضافه نماييد و يا آنها را تغيير دهيد و فايل ها را با ابر همگام كنيد ، هر جايي
كه نرم افزار مخصوص تحت ويندوز و يا تحت وب اين سرويس ها را نصب كرده باشيد و يا
از آن استفاده نماييد اطلاعات يكساني را خواهيد ديد . تصور كنيد حساب كاربري را
براي اعضاي خانواده و يا گروه كاري شركت خود فعال نموده باشيد. با كپي فايلي در
فضاي مخصوص حساب كاربري ، تمامي اعضاي تيم به آن فايل ها دسترسي خواهند داشت .

• ·       
  سخت افزار ابري 

 
 


يكي از نمونه هاي بارز اين
تكنولوژي محصول شركت سامسونگ بنام Samsung Chromebook Series 3 مي باشد كه در واقع لپ تاپيست بسيار ارزان با قيمت حدود 250 دلار كه تنها آنقدري حافظه و
قدرت دارد تا يك مرورگر اينترنتي (خصوصا Google Chrome) را بارگزاري و اجرا كند و تمامي انچه را كه كاربر نياز
خواهد داشت همانند نرم افزارها ، فيلم و موسيقي و فضاي ذخيره و غيره را از ابر
خواهد گرفت .

البته اولين سوالي كه در ذهن
شما شكل خواهد گرفت اين است كه وقتي اتصال شما به اينترنت قطع است و اصطلاحاً
آفلاين هستيد چه اتفاقي مي افتد ؟ و اين در واقع بزرگترين چالشي است كه دستگاه
هايي همانند Chromebook بايستي با
آن دست و پنجه نرم كنند . و امكانات زمان آفلاين خود را توسعه دهند .

البته Chromebook نخستين محصول براي دستيابي به
اين هدف نيست و سالهاست كه ترمينال هايي با حافظه و قدرت محاسباتي كمي وجود دارند
كه از قدرت MainFrame ها استفاده
ميكنند. وليكن با افزايش چشمگير سرعت اينترنت در سالهاي اخير اين مفهوم بسيار
جديتر و فراگير تر شده است .

رايانش
ابري در ايران 

با بهبود سرعت اينترنت در سالهاي اخير و خصوصاً تبديل شدن
تدريجي كامپيوتر و اينترنت از يك كالاي لوكس به يك ضرورت در شركت ها و سازمان ها
به تدريج فرهنگ استفاده از رايانش ابري نيز در حال ايجاد و توسعه است . و تا كنون
تلاش هايي نيزدر اين زمينه صورت گرفته اند همانند :

• 
  www.fax.ir

كه در واقع امكان دريافت و
ارسال فكس را از بستر وب فراهم مي سازد و توسط شركت افرا نت توسعه و سرويس دهي شده
است .

• 
  www.voffice.ir

كه يك دفتر كار مجازي را با
تمامي امكانات فراهم مي آورد .

• 
  www.tebyanidc.com

مركز داده تبيان كه به عنوان
مركز داده ارائه كننده خدمات IaaS يا زيرساخت
به عنوان خدمات، سرويس رايانش ابري را در گروه خدمات VPC و PCC ارائه مي نمايد.

• 
  آنلاين فرم – سامانه فرم ساز تحت وب

با امكان ساخت فرم هاي تحت وب
در گروه SaaS (نرم افزار بعنوان سرويس) توسط كاربران جهت جمع آوري اطلاعات ، نظر
سنجي ها ، پرسشنامه ها ، سفارشات آنلاين و همچنين گزارشگيري و تحليل ارسال ها .

شايد مهمترين چالش يك نرم افزار مبتني بر رايانش ابري
اعتماد كاربران به شركت توسعه دهنده آن باشد . تا زمانيكه كاربران هيچگونه هراسي
از نابودي و يا افشاي اطلاعات خود نداشته به راحتي از خدمات آن استفاده نمايند .
كه اين مهم با گذشت زمان و مشاهده عملكرد مناسب اين چنين نرم افزار هايي به وقوع
خواهد پيوست. اطلاع رساني صحيح نيز درايجاد فرهنگ استفاده از رايانش ابري نقش
بسزايي ايفا مي نمايد.

چه بسا كاربراني كه بسياي از اطلاعات شخصي و كاري خويش را
در شبكه هاي اجتماعي به اشتراك مي گذارند وليكن از ذخيره اطلاعات ولو ساده در نرم
افزار هاي مبتني بر رايانش ابري و استفاده از آنها ترس دارند . يقيناً هر فناوري
در ابتداي ورود با چنين مشكلاتي مواجه است وليكن با گذشت زمان و اثبات تواناي خود
در حل مشكلات كاربران و ارائه سرويس مناسب ، اعتماد و اعتبار لازم را كسب نموده و
مي تواند به فعاليت موفقيت آميز خود ادامه دهد .